Πρέπει να κάμνουμε εκταφή των κεκοιμημένων μας, όταν συμπληρωθούν τρία χρόνια από την ημέρα της ταφής, ή όχι;

   Αποτελεί εκκλησιαστικό έθος και αναπόσπαστο μέρος της Ιεράς  Παραδόσεώς μας η εκταφή των οστών των κεκοιμημένων μας. Και μάλιστα, στα τρία χρόνια, αριθμός συμβολικός της τριημέρου Ταφής του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Το ερώτημα, όμως, που τίθεται σήμερα είναι εάν πρέπει οι πιστοί να προβαίνουν στην εκταφή των κεκοιμημένων τους ή, πολλές φορές από φόβο για μια πιθανή μη αποσύνθεσή τους ή και από σεβασμό, να διατηρούν τον τάφο ανέγγιχτο και τους κεκοιμημένους εγκαταλελειμένους μέσα στη γη.

   Είναι αλήθεια πως η ακολουθία και το τυπικό της ταφής σ᾿ ένα δημοτικό κοιμητήριο μιας μεγαλούπολης, από κάθε πλευρά, διαφέρει σε πολλά σημεία από την αντίστοιχη ταφή σ᾿ ένα χωριό, εκεί όπου η ταφή καί πλέον κατανυκτική είναι καί ανθρώπινη καί πλέον "ορθόδοξη" σε αντιστοιχία με αυτή της πόλης! Πλην, όμως, κατανοώντας κάθε αντίλογο και επιφύλαξη, είναι αδύνατον να διατηρούμε τους κεκοιμημένους μας στον τάφο και μετά την παρέλευση της τριετίας από την ημέρα της εκδημίας και ταφής τους.

   Έχουμε παραδείγματα, και είναι πολλά, που η εκταφή, τρόπον τινά, επιβάλλεται, καθώς πολλοί κεκοιμημένοι μας αναδύθηκαν ανέγγιχτοι και άνευ στοιχείων αποσυνθέσεως της ύλης. Βέβαια, αυτό από μόνο του δεν αποτελεί μαρτυρία, καθώς δύναται να εξηγηθεί και θετικά, αλλά ωσαύτως, με τα ίδια επιχειρήματα και αρνητικά. Γι᾿ αυτό, όταν τα άφθαρτα σκηνώματα των Αγίων μας, κάποια εκ των οποίων  διατηρούνται ακόμη και σήμερα αναλλοίωτα, έρχονταν στο φως, οι έμπειροι Πατέρες μας τα ενταφίαζαν και πάλι στη γη και ανέμεναν "σημείο" εξ Ουρανού, ανέμεναν και προσμετρούσαν υπομονετικά στο χρόνο την αγαπητική θεία βούληση του Παναγίου Θεού.

   Στην καθημερινότητά μας, όμως, επιβάλλεται η εκταφή των κεκοιμημένων μας. Σε περίπτωση που κάποιος εξ αυτών διατηρείται ανέπαφος (επηρεαζόμενος από παθολογικά αίτια, από λήψη και χρήση ποικίλου φαρμακευτικού υλικού εν ζωή, από την υγρασία του υπεδάφους την ημέρα της ταφής και, ασφαλώς, από τον κορεσμού του αυτού υπεδάφους στα κοιμητήρια των μεγαλουπόλεων), προβαίνουμε στην εκ νέου ταφή του, αυτή τη φορά για ένα έτος επιπλέον. Να φροντίζουμε, λοιπόν, στα τρία χρόνια να διενεργούμε την εκταφή των ανθρώπων μας. Αυτό μας διδάσκει η Αγίας μας Εκκλησία.

   Τέλος, γίνεται κατανοητό, ως τονίζουμε αδιαλείπτως, πως όλα τα παραπάνω συντελούνται με την ευλογία και συμμαρτυρία του γέροντος πνευματικού μας.

Δημήτριος Π. Λυκούδης